परवा दुपारी फोन आला मावशींचा, म्हणाली ' अगं पुरणपोळी केलीय, तुला आवडते ना म्हणून
खास फोन केला. संध्याकाळी ये जेवायला' मी बाहेरगावी होते. नाही येऊ शकणार बोलले
तिला. त्याबद्दल दिलगिरी देखील व्यक्त केली. पण फोन ठेवता ठेवता ती फार निरागसपणे
म्हणाली& 'तू चविष्ट अस काहीतरी मिस करतेय हा बघ' मी निव्वळ हसले. मावशी
स्वयंपाक छानच करते पण आजच तिला मला बोलवावं का वाटलं किंवा स्वतःचच असं कौतुक
करावं वाटलं. खरच पन्नास वर्षांच्या आयुष्यातील या वेळी तिने केलेले पुरण
तिच्यालेखी सर्वोत्कृष्ट असेल का?
मागल्या आठवड्यात एका सांगीतिक कार्यक्रमात गेलो होतो. तिथे गाणाऱ्या गायिकेच्या एकएका सुराने आम्ही धुंद होत होतो. तिनं असं काही आम्हाला तिच्या स्वरात, आवाजात गुंतवून ठेवलं कि कशा कशाचंच भान नव्हतं. प्रत्येक आलापाला तोंडून 'वा' बाहेर पडायचं आणि ते अगदी सहज घडायचं. कौतुक करायची वेळ आलीच तर कुठला तुकडा वगळावा आणि कुठल्याचे तोंडभरून कौतुक करावे हा प्रश्नच पडला असता. गाणी संपली आणि गायिकेला व्यासपीठावर बोलण्यासाठी आमंत्रित करण्यात आले. शेवटच्या संबोधनात मात्र तिनं तिच्याच घेतलेल्या कुठल्याश्‍या गीताच्या विशिष्ट आलापाचं मनमोकळं कौतुक केलं& आणि मागच्या रो मधून आवाज आला...'अपने मूंह मियां मिठ्ठू..स्वतःला लता समजते ही बाई' &
अवाक ! ... का ? तिन गायलेलं तिनं आवडून घ्यायचं नाही असा नियम बियम आहे कि काय?
आणि मनात विचार आला...आयुष्य जगतांना आपण अनेक आवडत्या गोष्टी वेचत पुढे जात असतो. पाहिलेल्या, रुचलेल्या, स्पर्शलेल्या बाबी अंगात भिनवत असतो. एखाद्याचे अंगीभूत गुण नाही आत्मसात करता आले तरी त्यांच निदान तोंडभरून कौतुक करीत असतो. एखाद्या छंदाने नाद नाहीच सोडला तर ते मिळवायला आत्मसात करायला आयुष्याचा कित्तेक काळ खर्ची घालतो. स्वतःला त्या त्या तंत्रात परफेक्‍ट बसवायला मग जीवाचे रान करतो. इतकं सगळं करून मिळवलेल्या आपल्याच एखाद्या कलेचं आपण स्वतःच कौतुक केलं तर तो गुन्हा का ठरावा?
आपण कलाकाराच्या कलेचा आस्वाद घेतांना त्याच्या कलेची इतर कलाकारांशी तुलना करीत असतो...परंतु कलाकार स्वतः त्याच्या कलेची तुलना हि त्याच्याच आधीच्या कलाकृतीशी करत असतो.....ज्या दिवशी त्याला त्याच्या पूर्वीच्या सर्व कलेच्या उत्तुंगतेची जाणीव होते आणि त्यातून खरे मानसिक समाधान मिळते त्यावेळी त्याने त्याच्या नजरेतल्या त्या उत्कृष्ट कलाकृतीला 'वाह' दिलीच तर त्यात गैर काय?
एखादा क्षण त्या कलाकाराच्या गुणांची परीक्षा घेणारा ठरतो अश्‍या वेळी पूर्वीपेक्षा ती त्याने यशस्वीपणे पार केलेली असते किंवा तो क्षण आत्तापर्यंतच्या सर्व क्षणांच्याही दोन पावले पुढे झेपावलेला असतो. आतापर्यंतच्या कालावधीत आपल्याच कलागुणांची आपल्याच तुलनेतली उत्कृष्टता आपण आत्ताच गाठू शकलो आहोत हे त्या कलाकाराशिवाय कुणाला माहित असणार ...एखादा आलाप घेतांना त्याचे हरपलेले भान किंवा लागलेली तंद्री तुम्ही आम्ही बघू शकतो , अनुभवू शकत नाही....तसेच एखाद्या चित्रकाराला एखादे चित्र काढतांना आलेली अनुभूती किंवा आनंदाची परिमिती आपल्या उघड्या डोळ्यांना दिसणाऱ्या दृष्याहून वेगळी किंवा कल्पनेच्या पलीकडची असू शकते. कुणीतरी बनवलेला एखादा पदार्थ, कुणीतरी रंगवलेले एखादे चित्र किंवा कोणीतरी आळवलेला एखादा स्वर त्यांच्या त्यांच्या लेखी त्यांच्या त्यांच्या आयुष्याचा मुकुटमणी ठरतोच. त्या पदार्थाहून चविष्ट, त्या चीत्राहून सुंदर आणि त्या गीताहून श्रवणीय इतरांना बरच काही मिळेल एरवी. तुलना केली तर कदाचित फार उल्लेखनीयही वाटणार नाही कारण आपण फक्त पदार्थ चाखलाय, चित्र पाहिलंय, गाणं ऐकलंय पण ज्यांनी ते प्रत्यक्ष प्रसवलय, अनुभवलंय त्यांना येणारी अनुभूती काही और आहे. त्या क्षणाची प्रचीती खास आहे. आणि म्हणून तो क्षण विशेष आहे.
मग अश्‍या विशेष अनुभूती अनुभवलेल्या त्या खास क्षणी विशिष्टतेची परिमिती गाठलेल्या त्या खास वेळेचं आपणच आपल्या लेखी केलेल्या कमाल अश्‍या गुणांचं स्वतःच मनभरून कौतुक केलंच तर बिघडलंय कुठं ?? होऊन जाऊ दे...
मागल्या आठवड्यात एका सांगीतिक कार्यक्रमात गेलो होतो. तिथे गाणाऱ्या गायिकेच्या एकएका सुराने आम्ही धुंद होत होतो. तिनं असं काही आम्हाला तिच्या स्वरात, आवाजात गुंतवून ठेवलं कि कशा कशाचंच भान नव्हतं. प्रत्येक आलापाला तोंडून 'वा' बाहेर पडायचं आणि ते अगदी सहज घडायचं. कौतुक करायची वेळ आलीच तर कुठला तुकडा वगळावा आणि कुठल्याचे तोंडभरून कौतुक करावे हा प्रश्नच पडला असता. गाणी संपली आणि गायिकेला व्यासपीठावर बोलण्यासाठी आमंत्रित करण्यात आले. शेवटच्या संबोधनात मात्र तिनं तिच्याच घेतलेल्या कुठल्याश्‍या गीताच्या विशिष्ट आलापाचं मनमोकळं कौतुक केलं& आणि मागच्या रो मधून आवाज आला...'अपने मूंह मियां मिठ्ठू..स्वतःला लता समजते ही बाई' &
अवाक ! ... का ? तिन गायलेलं तिनं आवडून घ्यायचं नाही असा नियम बियम आहे कि काय?
आणि मनात विचार आला...आयुष्य जगतांना आपण अनेक आवडत्या गोष्टी वेचत पुढे जात असतो. पाहिलेल्या, रुचलेल्या, स्पर्शलेल्या बाबी अंगात भिनवत असतो. एखाद्याचे अंगीभूत गुण नाही आत्मसात करता आले तरी त्यांच निदान तोंडभरून कौतुक करीत असतो. एखाद्या छंदाने नाद नाहीच सोडला तर ते मिळवायला आत्मसात करायला आयुष्याचा कित्तेक काळ खर्ची घालतो. स्वतःला त्या त्या तंत्रात परफेक्‍ट बसवायला मग जीवाचे रान करतो. इतकं सगळं करून मिळवलेल्या आपल्याच एखाद्या कलेचं आपण स्वतःच कौतुक केलं तर तो गुन्हा का ठरावा?
आपण कलाकाराच्या कलेचा आस्वाद घेतांना त्याच्या कलेची इतर कलाकारांशी तुलना करीत असतो...परंतु कलाकार स्वतः त्याच्या कलेची तुलना हि त्याच्याच आधीच्या कलाकृतीशी करत असतो.....ज्या दिवशी त्याला त्याच्या पूर्वीच्या सर्व कलेच्या उत्तुंगतेची जाणीव होते आणि त्यातून खरे मानसिक समाधान मिळते त्यावेळी त्याने त्याच्या नजरेतल्या त्या उत्कृष्ट कलाकृतीला 'वाह' दिलीच तर त्यात गैर काय?
एखादा क्षण त्या कलाकाराच्या गुणांची परीक्षा घेणारा ठरतो अश्‍या वेळी पूर्वीपेक्षा ती त्याने यशस्वीपणे पार केलेली असते किंवा तो क्षण आत्तापर्यंतच्या सर्व क्षणांच्याही दोन पावले पुढे झेपावलेला असतो. आतापर्यंतच्या कालावधीत आपल्याच कलागुणांची आपल्याच तुलनेतली उत्कृष्टता आपण आत्ताच गाठू शकलो आहोत हे त्या कलाकाराशिवाय कुणाला माहित असणार ...एखादा आलाप घेतांना त्याचे हरपलेले भान किंवा लागलेली तंद्री तुम्ही आम्ही बघू शकतो , अनुभवू शकत नाही....तसेच एखाद्या चित्रकाराला एखादे चित्र काढतांना आलेली अनुभूती किंवा आनंदाची परिमिती आपल्या उघड्या डोळ्यांना दिसणाऱ्या दृष्याहून वेगळी किंवा कल्पनेच्या पलीकडची असू शकते. कुणीतरी बनवलेला एखादा पदार्थ, कुणीतरी रंगवलेले एखादे चित्र किंवा कोणीतरी आळवलेला एखादा स्वर त्यांच्या त्यांच्या लेखी त्यांच्या त्यांच्या आयुष्याचा मुकुटमणी ठरतोच. त्या पदार्थाहून चविष्ट, त्या चीत्राहून सुंदर आणि त्या गीताहून श्रवणीय इतरांना बरच काही मिळेल एरवी. तुलना केली तर कदाचित फार उल्लेखनीयही वाटणार नाही कारण आपण फक्त पदार्थ चाखलाय, चित्र पाहिलंय, गाणं ऐकलंय पण ज्यांनी ते प्रत्यक्ष प्रसवलय, अनुभवलंय त्यांना येणारी अनुभूती काही और आहे. त्या क्षणाची प्रचीती खास आहे. आणि म्हणून तो क्षण विशेष आहे.
मग अश्‍या विशेष अनुभूती अनुभवलेल्या त्या खास क्षणी विशिष्टतेची परिमिती गाठलेल्या त्या खास वेळेचं आपणच आपल्या लेखी केलेल्या कमाल अश्‍या गुणांचं स्वतःच मनभरून कौतुक केलंच तर बिघडलंय कुठं ?? होऊन जाऊ दे...
No comments:
Post a Comment