From wheels to wings ...

 From wheels to wings .... A symbol of freedom beyond limitations; the iconic wheelchair grave in Salt Lake, America.

काहीतरी वाचत शोधत राहिलं की काहीतरी सापडत राहतं... कधी मनाला भावणारं, तर कधी बुद्धीला खाद्य देणारं. असच काहीतरी सापडलं आणि शेअर करावं वाटलं. प्रेमाला कुठलीच मर्यादा नसते म्हणतात, आणि ते प्रेम अपत्याबद्दल असेल तर ते मर्यादेच्याही पलीकडे कितीतरी व्यापक होऊन बसतं. परवा एका वेगळ्या कारणासाठी काही संदर्भ शोधत होते... तेव्हा एक व्हिडिओ पाहण्यात आला; त्यात अतिशय सुंदर स्मारक शिळा नजरेस पडली. खूप आकर्षित केले त्या मूर्तीने. संपूर्ण स्मशानभूमीत ते एकमेव थडगे किंवा स्मारक (Grave) होते.. जे लक्ष आकर्षित करत होते. आपल्या प्रिय मुलाच्या मृत्यूनंतर त्या वडिलांनी ज्या भावनेने ते बनवले होते तेही विशेष आहे. ते थडगे आहे मॅथ्यू स्टॅनफर्ड रोबिसन याचे. ते पाहून माहिती काढल्यावाचून राहवले नाही.

मॅथ्यू स्टॅनफर्ड रोबिसनचा जन्म २३ सप्टेंबर १९८८ मध्ये झाला होता, जन्मतःच गंभीर आणि कधीही बरे न होणारे अपंगत्व घेऊन तो जन्माला आला.. तो जन्मापासूनच अंध आणि पंगु होता. जन्मानंतर तो काही तासच जिवंत राहील, असा अंदाज डॉक्टरांनी व्यक्त केला होता; परंतु तो जवळपास ११ वर्षे धैर्याने आयुष्य जगला. या काळात त्याच्या आईवडिलांनी त्याच्यासोबत जगलेल्या एकेक क्षणाचे महत्त्व समजून ते क्षण जतन केले आणि त्याच्या मृत्यूनंतर देखील त्यांनी त्याच्या स्मृतींना अमरत्व देण्यासाठी असे रूप दिले कि ते आजही प्रत्येक पाहणाऱ्याला भावुक करून जातं.

मॅथ्यू १० वर्ष जगला पण पूर्णकाळ व्हीलचेअरवर बसून.. त्याची अनेक स्वप्ने होती जी त्याला कधीच पूर्ण करता आली नाहीत. कारण तो बंधनात होता... बंधन शरीराचं, वेदनेचं, अपंगत्वाचं. त्याचे आई-वडील त्याला फार जपत असले तरी त्याचा मृत्यू मात्र अटळ होता; आणि खरतर हा मृत्यूचं त्याची सुटका करू शकणार होता. या अपंग शरीरापासून, ते देत असलेल्या दुःखापासून आणि त्या व्हीलचेअरपासून मृत्यूचं त्याला स्वतंत्र करू शकणार होता. अखेर तो दिवस उगवला. १९९९ मध्ये मॅथ्यूच्या निधनानंतर, त्यांचे वडील अर्नेस्ट रोबिसन आणि चुलत बहीण सूझन कॉर्निश यांनी मॅथ्यूच्या स्मरणार्थ अत्यंत हृदयस्पर्शी असे एक शिल्प तयार केले. या शिल्पामध्ये मॅथ्यू आपल्या व्हीलचेअरवरून उडत स्वर्गाकडे झेपावत असल्याचे दिसते. सॉल्ट लेक सिटी स्मशानभूमी येथे उभारलेले हे स्मारक दिव्यांगच काय प्रत्येक पाहणाऱ्या व्यक्तींकरिता आकर्षणाचा, प्रेरणेचा स्रोत आहे. मॅथ्यूच्या पालकांनी १९९३ मध्ये 'ऍबिलिटी फाउंडेशन' ची देखील स्थापना केली. या संस्थेमार्फत गरजू लोकांना सहाय्यक उपकरणे उपलब्ध करून दिली जातात. त्यांच्या संकेतस्थळावर मॅथ्यूच्या स्मारकाची प्रतिकृती व इतर स्मरणिकाही विक्रीस उपलब्ध आहेत.

Rashmi Padwad Madankar

गम्मत

 NBT च्या राष्ट्रीय पुस्तक प्रदर्शनात झालेल्या मुलाखतीत विशाखाने एक प्रश्न विचारला... 

“तुम्हाला लिखाणासाठी प्रेरित करणारा एखादा गमतीशीर किस्सा सांगा ना. काहीतरी मजेशीर घडले असेल, ज्यातून काहीतरी लेखणीत उतरले असेल?”

असा प्रश्न आला की खरतर मीच गोंधळते. कारण मी लिहिते ते बहुतांश गंभीर, वास्तविकतेत घडलेल्या घटनांमधून, आणि त्या अनुभवांतून मनात निर्माण झालेल्या उद्विग्नतेतून व कोलाहलातून जन्माला आलेलं असतं. माझ्या लिखाणाचा संबंध हा प्रत्यक्ष जमिनीवर उतरून केलेल्या कामाशी, अभ्यासाशी आणि संवादांशी आहे. त्यामुळे त्या लिखाणामागे गमतीदार किस्सा असण्याची शक्यता फारच कमी. उलटपक्षी गंभीर घटना अधिक असतात. 

गम्मत असेल तर ती लिहिण्यानंतर किंवा लिखाणाच्या प्रक्रियेदरम्यान घडणाऱ्या प्रसंगांत असते. संवेदनशील विषयांवर लिहिल्यावर लोकांच्या प्रतिक्रिया पाहण्यात जी गम्मत असते, किंवा गंभीर मुद्द्यांबाबत लोकांच्या उथळ समजुतींशी सामना झाला की जी विडंबनात्मक मजा जाणवते तीच खरी मजेशीर असते. एकाच व्यक्तीत दिसणारे दोन विरुद्ध चेहरे, दोन विरोधी विचार… हे पाहताना मात्र मला खरी गंमत वाटते.

अशा अनेक “गंभीर गमतीजमती” सतत माझ्यासोबत घडत असतात, आणि त्यांची उदाहरणे सांगताना नेहमीच हशा पिकतो. एरवी सतत मिश्किली, विनोद, मस्ती करणाऱ्या माझ्याकडे लिहिण्यासाठी प्रेरणादायी असा अगदीच गमतीदार एकही किस्सा नाही, याचे आश्चर्य मात्र श्रोत्यांसह मला स्वतःलाही वाटत राहते. हीही एक गंमतच तर आहे 😀😀

वाईब्ज -

एक मराठी चित्रपट येऊन गेलाय ''अगंबाई, अरेच्चा'' या चित्रपटातल्या नायकाला स्त्रियांच्या मनातल्या गोष्टी ऐकायला येत असे. बरेचदा हे असे काहीतरी विचित्र माझ्याबाबत घडतं असं मला नेहमी फार स्ट्रॉन्गली वाटतं. म्हणजे माझ्या अवतीभोवती असणाऱ्या माणसांचे वाईब्ज माझ्यापर्यंत फार थेट आणि  प्रखरपणे पोचतात आणि ते फार स्पष्ट मला जाणवतात. म्हणजे पुढला व्यक्ती तुमच्याबद्दल काय विचार करतो, वरवर काहीही दाखवत असला तरी मनात काय भावना काय विचार बाळगतो.. समोर हसून बोलणारा आपल्या मागे गेल्यावर काय बरळतो ते आपोआप माझ्यापर्यंत पोचतं. याचे अनेक उदाहरण आहेत.. आश्चर्यात पाडणारे, अचंभित करून सोडणारे अनुभव आले आहेत. म्हणतात ना ''Actions can be seen, but vibes are felt; and what is felt stays longer than what is seen.'' म्हणजे एखाद्या नात्यात-मैत्रीत फार चांगलं चाललेलं असतं.. एखाद्या काळात त्या नात्यात काहीतरी जाणवायला लागतं. इथे आपल्याबाबतीत काहीतरी चांगलं नाहीये, काहीतरी चुकीचं घडत असल्याचा आभास होतो. पुढला मात्र सगळं आलबेल असल्याचा दिखावा करण्यात अधिक चांगला वागू लागतो.. काळ पुढे सरकतो तसतशा गोष्टी स्पष्ट होऊ लागतात आणि एकदिवस समोरच्या माणसाचा मुखवटा उतरतो. त्याने आपल्याबाबत काहीतरी फार वाईट करण्याचा प्रयत्न केलेला असतो, त्यासाठी भरपूर वेळ घेतलेला असतो आणि हा तोच काळ असतो ज्यावेळी आपल्याला ते वाईब्ज जाणवले होते. संकेत मिळाले होते. बरेचदा तर मी समोरच्याला हे सांगितलेही आहे की मला तुमच्याकडून चांगले वाईब्ज येत नाहीयेत. पुढला ते गमतीत घेतो; पण मी बरोबरच होते हे काळ सिद्ध करतो. बरेचदा अनेक लोकांपासून दूर होण्याचे हे एक कारण ठरते. म्हणतात ना, ज्या गोष्टी तुम्हाला दिसत नाहीत त्या गोष्टी तुमचा देव (निसर्ग, ब्रह्मांड, सुपर पावर काहीही म्हणा) पाहत असतो आणि म्हणून तो तुम्हाला तुमच्यासाठी योग्य नसणाऱ्या काही माणसांपासून दूर करतो. हे असेच अगदी या उलटही. जी माणसे खरोखर आपल्या बाबतीत प्रामाणिक भावना बाळगून असतात. त्यांच्या वागण्यात आणि बोलण्यात कुठलाही भेद नसतो. जे आतबाहेरून एकसमान असतात आणि खरोखर आपल्यावर मनापासून प्रेम करत असतात त्यांचे हेतू खूप शुद्ध असतात; अश्यांचे ते शुद्ध, प्रामाणिक, प्रेमाचे वाईब्ज आपल्यापर्यंत थेट येतात आणि आतवर पोचत असतात आणि म्हणून त्या माणसांबद्दल अधिक आदर, प्रेम आणि ओढ वाढत जात असते. त्यांची मैत्री त्यांचा सहवास हवाहवा वाटत असतो. अशी मैत्री कधीच कुठल्याच कारणाने दुरावू शकत नाही.. दुरावण्याचे एकच कारण असू शकते ते म्हणजे अंर्तमनातले खरेखुरे भाव बदलेल तेव्हा, त्यात नकारात्मक भाव निर्माण होतील तेव्हा ते पुढ्ल्यापर्यंतही आपोआप पोचतील हे निश्चित. Sometimes a silent vibe reveals more truth than a thousand spoken words or actions.

शेवटी सगळं वाइब्जवरच येऊन ठरतं.
तुम्ही कितीही चांगलं बोललात, हसलात, वागलात – पण जर मनात राग, मत्सर, स्वार्थ किंवा कपट असेल, तर ते लपवताच येत नाही. शब्दांनी पडदा टाकता येतो, पण ऊर्जा आणि भावनांचं सत्य नेहमी प्रकट होतंच.म्हणून कदाचित, नाती जपताना शब्दांपेक्षा भावना शुद्ध ठेवणं महत्त्वाचं असतं. कारण माणसांच्या आठवणीत तुमचं रूप, तुमचे कपडे, तुमची आर्थिक स्थिती नाही तर तुमच्या वाइब्ज राहतात...तुम्ही त्यांना कशी जाणीव करून दिली ते. Vibes are the soul’s language; they whisper what actions cannot explain. जिथे चांगले वाइब्ज मिळतात, तिथे मन शांत होतं जिथे नकारात्मक वाइब्ज असतात, तिथे मन नकळत दूर जायला लागतं. खरं तर, हे वाइब्ज म्हणजे विश्वाचा तुमच्याशी बोलण्याचा एक मार्गच आहे. फक्त आपण त्याला ऐकायचं आणि मानायचं, कोणाला जवळ करायचं आणि कोणाला हळूच सोडून द्यायचं हे वाइब्ज हा निसर्गाचा संकेतच देत असतो..जे काळानुरूप अकळतात.. आणि जे झाले ते योग्यच होते हा विश्वास पटायला लागतो.